ΑΡΧΑΙΑ ΑΓΟΡΑ ΑΘΗΝΩΝ
«Τινουσισισι (ποιανού είσαι ’σύ;)»
Μαζί με τα πρώτα ψήγματα δημοκρατίας, τα πρώτα ισχυρά δείγματα μιας κοινής συνείδησης που σήμερα ονομάζουμε εθνική τα διακρίνουμε ήδη από τα ομηρικά έπη, τα οποία περιγράφουν μια παλαιότερη κοινωνία πόλεων-κρατών ή τουλάχιστον πως οι Έλληνες του 8ου αι. π.Χ. έβλεπαν το παρελθόν τους. Βέβαια η συζήτηση για το «όμαιμον» (DNA το λες σήμερα) είναι παλαιότερη από ότι νομίζουμε. Ο Ηρόδοτος κάνει τον κόπο να ασχοληθεί με τους «γνήσιους» Πελοποννήσιους και αναφέρει ότι μόνο οι Αρκάδες και οι Κυνούριοι ήταν γηγενείς (8.73.1). Ο Θουκυδίδης μας εξηγεί ότι στην Αττική, επειδή ήταν σχετικά άγονη, δεν υπήρχαν πολλές αναταραχές και έτσι «την κατοικούσαν πάντα οι ίδιοι άνθρωποι», ενώ ο πληθυσμός της αυξανόταν από επιφανείς κατοίκους άλλων περιοχών, οι οποίοι για τον οποιοδήποτε λόγο έψαχναν καταφύγιο σε ένα σχετικά ασφαλές περιβάλλον. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο πληθυσμός να αυξηθεί τόσο ώστε οι Αθηναίοι να ιδρύσουν αποικίες στην Ιωνία, όταν πια δεν τους χωρούσε η Αττική (1.2.5-6). Εννοείται βέβαια ότι σχεδόν όλοι οι Αθηναίοι έβλεπαν τους εαυτούς τους ως γηγενείς και αυτόχθονες της αττικής γης.
Τα πρώτα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στον ευρύτερο χώρο της Αρχαίας Αγοράς των Αθηνών - το ζωτικό κέντρο της αρχαίας πόλης - χρονολογούνται στην Ύστερη Νεολιθική εποχή (περ. 3000 π.Χ.). Η ίδια η Αρχαία Αγορά ιδρύθηκε κατά την διάρκεια του 6ου αιώνα π.Χ και σήμερα ο επισκέπτης μπορεί να δει ερείπια κτισμάτων που αναγέρθηκαν σε όλες σχεδόν τις περιόδους της ελληνικής ιστορίας μέχρι την σύσταση του νέου ελληνικού κράτους, παρά τις καταστροφές και τις λεηλασίες ανά εποχές.
«Ο Χριστιανισμός τα κατάστρεψε όλα.» Όλα;
Είναι μεγάλο θέμα συζήτησης κατά πόσο ο Χριστιανισμός κατέστρεψε τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό ή τελικά μήπως τον διέσωσε ή ακόμα και τον εξέλιξε. Όπως και είναι ένα καλό ερώτημα το πόσους αφορούσε η παλαιά θρησκεία (που ποτέ δεν ήταν ένα και ομοιογενές πράγμα π.χ. φαινόμενο ενοθεϊσμού) από κάποια στιγμή και έπειτα σε ένα νέο παγκοσμιοποιημένο ελληνορωμαϊκό περιβάλλον. Αρκεί να σκεφτούμε ότι οτιδήποτε έχουμε από τους κλασικούς (ακόμα και τον τρόπο που τους καταλαβαίνουμε) το οφείλουμε στους χριστιανούς (ειδικά τους βυζαντινούς λόγιους), οι οποίοι αντέγραψαν τα έργα τους και αυτή ήταν μια οργανωμένη, καθόλου κρυφή και πολύ ακριβή και χρονοβόρα διαδικασία.
Χτισμένος μεταξύ 460 και 420 π.Χ. από άγνωστο αρχιτέκτονα, ο ναός του Ηφαίστου (γνωστός ως Θησείο) - εκεί λατρευόταν και η θεά Αθηνά Εργάνη- είναι ένας από τους καλύτερα διατηρημένους δωρικούς ναούς της αρχαίας Ελλάδας, ακριβώς λόγω του γεγονότος ότι κατά τον 7ο αι. μ.Χ. μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό (Αγ. Γεώργιος Ακαμάτης). Παρεπιπτόντως και ο Παρθενώνας κατά την Ρωμαιο-βυζαντινή περίοδο έζησε μια ακόμα χρυσή φάση, αφότου μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό Της Θεοτόκου. Μέσα στην Αρχαία Αγορά βρίσκεται και ο ναός των Αγίων Αποστόλων (γνωστός ως Άγιοι Απόστολοι Σολάκη), ο οποίος χρονολογείται γύρω στον 10ο αιώνα. Η εκκλησία χτίστηκε εν μέρει επάνω σε Νυμφαίο του 2ου αιώνα και βρισκόταν στο κέντρο μιας βυζαντινής συνοικίας που αναπτύχθηκε στην περιοχή.
«Πάμε Ατάλλου;»
Η Στοά του Αττάλου χτίστηκε με δωρεά στην πόλη της Αθήνας από τον βασιλιά της Περγάμου και «αλεπού» της διπλωματίας, Άτταλο Β', ο οποίος κυβέρνησε μεταξύ 159 και 138 π.Χ. Χρησιμοποιήθηκε ως τόπος συνάντησης, περιπάτου και μεγάλο εμπορικό κέντρο της εποχής. Πρόκειται για ένα από τα πρώτα “mall” (με την σημερινή έννοια) στην ανθρώπινη ιστορία. Αναστηλώθηκε την δεκαετία του ’50 και σήμερα λειτουργεί ως μουσείο.
Από τα εκθέματα του μουσείου θα αναφέρω δύο:
α) “Spartans never surrender” και η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα: σπαρτιατική ασπίδα, λάφυρο του πολέμου μεταξύ Αθηναίων και Σπαρτιατών από την μάχη της Πύλου και της Σφακτηρίας (425 π.Χ,, Πελοποννησιακός πόλεμος), η οποία έληξε με την παράδοση των Σπαρτιατών.
β) “Influencer”, “cancelling” και δημοκρατία: θεωρητικά, ο οστρακισμός/εξοστρακισμός (κάτι μεταξύ εξορίας και δυσμενούς μεταθέσεως) ήταν μια δημοκρατική διαδικασία κατά την οποία κάθε επιφανής πολίτης μπορούσε να εκδιωχθεί από την πόλη-κράτος της Αθήνας (και των πόλεων που ακολουθούσαν το αθηναϊκό μοντέλο π.χ Άργος, Συρακούσες κτλ.) για δέκα χρόνια, εάν η δημοφιλία (clout το λέει σήμερα η πιτσιρικαρία) και η επιρροή του θεωρούνταν επικίνδυνες για τη σταθερότητα της πόλης και του πολιτεύματος. Στην πράξη φυσικά, από κάποια στιγμή και μετά, ήταν ένας πολιτισμένος τρόπος για να γίνονται ξεκαθαρίσματα (να λύνονται τα beef) μεταξύ των παρατάξεων. Η διαδικασία γινόταν με ψηφοφορία και τα ψηφοδέλτια της εποχής ήταν όστρακα (θραύσματα πήλινων αγγείων) επάνω στα οποία οι ψηφοφόροι χάραζαν το όνομα του υποψήφιου «προς αποχώρηση». #cancelΑριστείδηδίκαιο #θέλουμεστολο #εφιαλτηδενσεξεχασαμε
 |
| Σπαρτιατική ασπίδα |
 |
| Ναός των Αγίων Αποστόλων του Σολάκη |
 |
| Ναός των Αγίων Αποστόλων του Σολάκη |
