«1821» & ΓΥΝΑΙΚΕΣ



«1821» & ΓΥΝΑΙΚΕΣ - Αυτό που ονομάζουμε «Ελληνική Επανάσταση του 1821» δεν ξεκίνησε ούτε τελείωσε μέσα σε μια μέρα, δεν ήταν μονόγλωσση και γενικώς ήταν πιο πολυδιάστατη και ενδιαφέρουσα από ό,τι μας μάθανε στο σχολείο. Μια από τις διαστάσεις της που παραμένει εν πολλοίς στη σκιά είναι Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ.

Αν και σε πολλά πράγματα η ιστορία του ελληνικού πολιτισμού είναι όπως των άλλων (π.χ. μια ιστορία κυρίως ανδρών), σε κάθε περίοδο εμφανίζονται (όχι τόσο συχνά για να είναι κανόνας, αλλά πιο συχνά από σπάνιες εξαιρέσεις) κάποιες πρωτοπόρες γυναίκες, όπως η Σαπφώ, η Υπατία, η Θεοδώρα, η Άννα Κομνηνή κ.α. που μας κάνουν να πιστεύουμε ότι «εδώ» η πατριαρχία και η ανδροκρατία είχαν πάντα τους δικούς τους ιδιαίτερους όρους.


Ο λόγος βέβαια που συνέβη αυτό είναι πολύ απλός: οι μάχες πολλές ανά εποχές και οι άνθρωποι λίγοι, με αποτέλεσμα να χρειάζονται όλοι και όλες. Έτσι το «1821» εκτός από τις γνωστές «καπετάνισσες», όπως η Μπουμπουλίνα και η Μαυρογένους, υπήρξαν πολλές γυναίκες που είτε πολέμησαν δίπλα στους άνδρες είτε ανέλαβαν την προετοιμασία και την τροφοδοσία τους είτε συνέβαλαν στο δίκτυο πληροφοριών. Εύπορες Ελληνίδες του εξωτερικού βοήθησαν στην ανάδειξη του ελληνικού ζητήματος στα ευρωπαϊκά σαλόνια και στήριζαν οικονομικά. 


Ανάμεσα στα ονόματα που αξίζει να «γκουγκλάρουμε» είναι: η Ελισάβετ Υψηλάντη, η Κωνσταντίνα Ζαχαριά, η Σταυριάννα Σάββαινα, η Δόμνα Βισβίζη, η Μόσχω Τζαβέλα, η Ελένη Μπότσαρη, η Δέσπω Μπότση, η Χάιδω Γιαννάκη Σέχου, η Χαρίκλεια Δασκαλάκη, η Καρατάσαινα, η Ζαφειράκαινα, ενώ υπάρχουν πολλές άλλες που η ιστορία δεν κατέγραψε με λεπτομέρειες δυστυχώς. Ωστόσο, πριν ακόμα από το «1821» ή/και από τη μεριά της εκκλησιαστικής ιστορίας, έχουμε τις ηρωικές θυσίες γυναικών.


Με ένα περίπλοκο μείγμα εθνικής, θρησκευτικής, πολιτικής, ιδεολογικής, έμφυλης, κοινωνικής/ταξικής (διαχωρισμοί σχετικά πρόσφατοι) ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ, υπάρχουν παραδείγματα μοναδικών γυναικείων αγώνων και (αληθινών!!!) θυσιών των οποίων τις ιστορίες αξίζει να δούμε κάποια στιγμή σοβαρά και να τις μεταδώσουμε στα παιδιά. Ιστορίες όπως της Κυράννας της Θεσσαλονίκης, της Αγίας Ακυλίνας από το Ζαγκλιβέρι, της Λυγερής από τη Χίο, της Αγίας Αργυρής από την Προύσσα, της Ρηγούλας Μπενιζέλου (Αγία Φιλοθέη) κ.α. 


Ένα καλό βιβλίο για να ξεκινήσει όποιος/α ενδιαφέρεται για τις γυναίκες και το ρόλο τους το «1821» -με τις αδυναμίες κάθε βιβλίου της εποχής του (1933)- είναι το «ΑΙ ΗΡΩΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ» της Σωτηρίας Ι. Αλιμπέρτης· μιας ακόμα ελάχιστα γνωστής πρωτοπόρου γυναίκας που έχει βγάλει αυτός ο τόπος.


ΦΩΤΟ: Το άγαλμα της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας στις Σπέτσες της Ναταλίας Μελά (1985), ©️ Γιώργος Σαρδέλης